Theo quy định của một số nước thì việc áp dụng
BHXH đối với người lao động (NLĐ) là công dân nước ngoài làm việc ở nước ta sẽ
mở cơ hội cho NLĐ Việt Nam đi làm việc ở nước ngoài có cơ hội được tiếp cận
thêm các chế độ BHXH của quốc gia mà mình đến làm việc. Hiện nay, Bộ Lao động -
Thương binh và Xã hội (LĐ-TB và XH) và cơ quan BHXH Việt Nam lấy ý kiến dự thảo
Nghị định quy định BHXH bắt buộc đối với NLĐ là công dân nước ngoài làm việc
tại Việt Nam.
Khoản 2, Điều 2 Luật BHXH 2014 quy định “Người
lao động là công dân nước ngoài vào làm việc tại Việt Nam có giấy phép lao động
hoặc chứng chỉ hành nghề hoặc giấy phép hành nghề do cơ quan có thẩm quyền của
Việt Nam cấp được tham gia BHXH bắt buộc theo quy định của Chính phủ”. Theo dự
thảo Nghị định do Bộ LĐ-TB và XH soạn thảo, đề xuất quy định này sẽ được thực
hiện với cả 5 chế độ là: ốm đau, thai sản, tai nạn lao động - bệnh nghề nghiệp,
hưu trí và tử tuất.
BHXH bắt buộc đối với NLĐ nước ngoài đã được
quy định cụ thể trong Luật BHXH 2014 nhằm bảo đảm bình đẳng, an sinh cho NLĐ
nước ngoài tại Việt Nam; cũng như làm căn cứ trong các thỏa thuận song phương,
đa phương để quyền lợi, chế độ BHXH của NLĐ tại các nước được thực hiện thống
nhất, tương đồng. Tuy nhiên, việc xây dựng Nghị định này đang gặp nhiều vướng
mắc như việc thống nhất mức đóng, mức hưởng chế độ BHXH giữa các nước; liên
thông dữ liệu giữa các quốc gia; việc chuyển đổi tiền tệ; quy định về thuế…
Vì vậy, dự thảo Nghị định
cần xây dựng lại theo kiểu hiệp định song phương về BHXH giữa Việt Nam và các
nước, trên cơ sở có đi có lại, bảo vệ quyền lợi NLĐ của cả hai nước. NLĐ phải
được đóng, hưởng mức lương ở nước sở tại; bảo đảm tính tương đồng về mức đóng,
tỷ lệ hưởng, cộng nối thời gian công tác… Đồng thời, dự thảo Nghị định cũng
phải tính đến vấn đề pháp luật thuế, bảo vệ quyền con người, toàn diện hơn nữa.
Phòng Quản lý Lao động (Diza)