Ngày
22/7/2021, Phó Thủ tướng Lê Văn Thành đã ký Quyết định 1316/QĐ-TTg phê duyệt Đề
án tăng cường công tác quản lý chất thải nhựa ở Việt Nam. Mục tiêu và
giải pháp chính của Đề án như sau:
Đến năm 2025 đảm bảo thu gom, tái sử dụng,
tái chế, xử lý 85% lượng chất thải nhựa phát sinh
Mục tiêu tổng quát của Đề án là tăng cường quản lý chất thải nhựa
từ trung ương đến địa phương, góp phần thực hiện thành công chiến lược quốc gia
về quản lý tổng hợp chất thải rắn đến năm 2025, tầm nhìn đến năm 2050 được Thủ
tướng Chính phủ phê duyệt tại Quyết định số 491/QĐ-TTg ngày 07 tháng 5 năm
2018; Quyết định số 1746/QĐ-TTg ngày 04 tháng 12 năm 2019 của Thủ tướng Chính
phủ về Kế hoạch hành động quốc gia về quản lý rác thải nhựa đại dương; Chỉ thị
số 33/CT-TTg ngày 20 tháng 8 năm 2020 của Thủ tướng Chính phủ về tăng cường
quản lý tái sử dụng, tái chế, xử lý và giảm thiểu chất thải nhựa. Góp phần xây
dựng mô hình nền kinh tế tuần hoàn ở Việt Nam với định hướng giảm sử dụng sản
phẩm nhựa dùng một lần và túi ni lông khó phân hủy; tăng cường tái sử dụng, tái
chế và xử lý chất thải nhựa.
Mục tiêu cụ thể là hoàn thiện cơ chế, chính sách, pháp luật
về: Quản lý chất thải nhựa; sản xuất và tiêu thụ túi ni lông khó phân hủy sử
dụng trong sinh hoạt; sản phẩm nhựa dùng một lần sử dụng trong sinh hoạt (bao
gồm cốc, chén, bát, đĩa, thìa, dĩa, ống hút, bao gói nhựa/hộp đựng thực phẩm sử
dụng một lần, màng bọc thực phẩm, bộ đồ ăn nhựa dùng một lần...).
Phấn đấu đến năm 2025 sử dụng 100% túi nylon, bao bì thân thiện
với môi trường tại các trung tâm thương mại, siêu thị phục vụ cho mục đích sinh
hoạt thay thế cho túi nylon khó phân huỷ; đảm bảo thu gom, tái sử dụng, tái
chế, xử lý 85% lượng chất thải nhựa phát sinh.
Phấn đấu đến năm 2025 giảm thiểu 50% rác thải nhựa trên biển và
đại dương; phấn đấu 100% các khu du lịch, các cơ sở lưu trú du lịch, các khách
sạn không sử dụng túi nylon khó phân hủy và sản phẩm nhựa dùng một lần; giảm
dần mức sản xuất và sử dụng túi nylon khó phân hủy và sản phẩm nhựa dùng một
lần trong sinh hoạt.
Nâng cao nhận thức của các cơ quan, tổ chức, doanh nghiệp, cộng
đồng và người dân trong sản xuất, tiêu thụ, thải bỏ chất thải nhựa, túi nylon
khó phân hủy và sản phẩm nhựa dùng một lần trong sinh hoạt.
Để đạt được những mục tiêu trên, Đề án đã đưa ra các nhiệm vụ
giải pháp như: Điều tra, khảo sát đánh giá hiện trạng phát sinh, thu gom,
xử lý chất thải nhựa và hoàn thiện chính sách, quy định về quản lý chất thải
nhựa; Triển khai các hoạt động đào tạo, truyền thông và hợp tác quốc tế về quản
lý chất thải; Nghiên cứu, ứng dụng công nghệ, triển khai mô hình, hoạt
động quản lý chất thải nhựa và sản xuất các sản phẩm thân thiện với môi trường
Điều tra, khảo sát đánh giá hiện trạng
phát sinh, thu gom, xử lý chất thải nhựa và hoàn thiện chính sách, quy định về
quản lý chất thải nhựa
Đây là một trong những giải pháp, nhiêm vụ được Chính phủ đưa ra
tại Đề án, gồm: Đánh giá tổng thể thực trạng sản xuất, sử dụng các sản
phẩm nhựa, sản phẩm thân thiện với môi trường, sản phẩm nhựa dùng một lần và
túi ni lông khó phân hủy; Khảo sát, đánh giá tình hình sản xuất và nhập khẩu
sản phẩm hàng hóa chứa vi nhựa và ảnh hưởng của vi nhựa đến môi trường; Điều
tra, khảo sát đánh giá hiện trạng phát sinh, thu gom, tái chế, xử lý chất thải
nhựa và đề xuất các giải pháp nâng cao hiệu quả quản lý; Điều tra, thống kê,
phân loại và đánh giá tình hình phát sinh, thu gom, xử lý, quản lý chất thải
nhựa từ các hoạt động trên biển và hải đảo Việt Nam; Đánh giá việc triển khai
các hoạt động thu thuế xuất khẩu, nhập khẩu các sản phẩm nhựa; thu thuế bảo vệ
môi trường đối với hoạt động sản xuất túi ni lông khó phân hủy.
Xây dựng và triển khai chính sách thúc đẩy phát triển nền kinh tế
tuần hoàn trong lĩnh vực sản xuất, tiêu dùng các sản phẩm nhựa; quy định trách
nhiệm tái chế của nhà sản xuất, nhập khẩu các sản phẩm nhựa, bao bì nhựa; Hoàn
thiện cơ chế, chính sách nhằm hạn chế sản xuất và sử dụng túi ni lông khó phân
hủy, sản phẩm nhựa dùng một lần. Nghiên cứu, đề xuất lộ trình hạn chế sản xuất,
nhập khẩu sản phẩm nhựa sử dụng một lần, bao bì nhựa khó phân hủy sinh học và
sản phẩm, hàng hóa chứa vi nhựa; Rà soát, hoàn thiện cơ chế, chính sách ưu đãi,
hỗ trợ đối với hoạt động sản xuất các sản phẩm thân thiện với môi trường, sản
phẩm thay thế sản phẩm nhựa dùng một lần và túi ni lông khó phân hủy; khuyến
khích hoạt động tái sử dụng, tái chế chất thải nhựa phục vụ hoạt động sản xuất
hàng hóa, sản xuất vật liệu xây dựng và tái sử dụng chất thải nhựa trong các
công trình giao thông; Nghiên cứu, đề xuất lộ trình tăng thuế bảo vệ môi trường
đối với túi ni lông khó phân hủy, bổ sung thuế bảo vệ môi trường đối với sản
phẩm nhựa dùng một lần phục vụ mục đích sinh hoạt; Ban hành và thực hiện quy
định, quy chế trong cơ quan, văn phòng, công sở để hạn chế tối đa việc sử dụng
túi ni lông khó phân hủy và sản phẩm nhựa dùng một lần trong tổ chức sự kiện và
hoạt động thường nhật; Xây dựng chính sách đồng bộ để phân loại, thu gom,
tái chế, xử lý chất thải nhựa tại nguồn phù hợp với điều kiện của từng địa
phương nhằm tăng cường tái sử dụng, tái chế chất thải nhựa; Rà soát, hoàn thiện
quy định của pháp luật về quản lý rác thải nhựa đại dương; quản lý chất thải
nhựa phát sinh từ hoạt động nuôi trồng và khai thác thủy sản.
Truyền thông nâng cao nhận thức về tác hại
của các sản phẩm có nguồn gốc từ nhựa, túi nylon
Đề án nêu rõ: Triển khai các hoạt động đào tạo, truyền thông
và hợp tác quốc tế về quản lý chất thải nhựa, trong đó, đẩy mạnh các hoạt động
đào tạo, truyền thông nâng cao nhận thức về tác hại của các sản phẩm có nguồn
gốc từ nhựa, túi nylon và sản phẩm nhựa dùng một lần đối với môi trường, hệ
sinh thái và sức khoẻ con người; nâng cao nhận thức, thay đổi thói quen sử dụng
sản phẩm nhựa dùng một lần và túi nylon khó phân hủy sang sử dụng các sản phẩm
thân thiện với môi trường.
Tuyên truyền, vận động các doanh nghiệp sản xuất, phân phối các
sản phẩm nhựa dùng một lần và túi nylon khó phân hủy chuyển sang sản xuất, phân
phối các sản phẩm thân thiện môi trường; đào tạo, tập huấn, nâng cao nhận thức
và thay đổi hành vi xả rác thải nhựa, ngư cụ, sản phẩm nhựa thải bỏ ra môi
trường biển và đại dương đối với các doanh nghiệp, cư dân ven biển, ngư dân,
thủy thủ, khách du lịch biển.
Hình thành mạng lưới tuyên truyền viên hướng dẫn phân loại, thu
gom, tái chế, xử lý, quản lý chất thải nói chung và chất thải nhựa nói riêng
trên các địa phương. Tổ chức tập huấn, bồi dưỡng kiến thức, kỹ năng nghiệp vụ
thông tin, tuyên truyền về bảo vệ môi trường, quản lý chất thải nhựa cho đội
ngũ cán bộ, phóng viên, biên tập viên của các cơ quan thông tin, báo chí và đội
ngũ cán bộ làm công tác thông tin cơ sở. Khen thưởng, biểu dương kịp thời các
tổ chức, cá nhân có các hoạt động, giải pháp, sáng kiến hay về quản lý chất
thải nhựa.
Xây dựng nội dung giáo dục về quản lý chất thải nhựa, túi nylon
khó phân hủy và sản phẩm nhựa dùng một lần để đưa vào chương trình các cấp học
theo các hình thức, nội dung phù hợp. Tăng cường vai trò tham gia, giám sát của
các tổ chức chính trị - xã hội, cơ quan thông tấn báo chí trong việc triển khai
thực hiện các cơ chế chính sách hạn chế sử dụng túi nylon khó phân hủy và sản
phẩm nhựa dùng một lần.
Sản xuất các sản phẩm thân thiện với môi
trường
Nhiệm vụ và giải pháp khác là nghiên cứu, ứng dụng công nghệ,
triển khai mô hình, hoạt động quản lý chất thải nhựa và sản xuất các sản phẩm
thân thiện với môi trường. Cụ thể, xây dựng kế hoạch và triển khai đồng bộ trên
cả nước mô hình trung tâm thương mại, siêu thị không sử dụng túi nylon hoặc sử
dụng túi nylon thân thiện với môi trường thay thế cho túi nylon khó phân hủy;
thành lập và mở rộng các mô hình tổ chức tái chế chất thải, các phong trào
chống rác thải nhựa.
Bên cạnh đó, xây dựng kế hoạch và triển khai đồng bộ các khu du
lịch, các cơ sở lưu trú du lịch, dịch vụ trên địa bàn cả nước, đặc biệt là vùng
ven biển không sử dụng sản phẩm nhựa dùng một lần và túi nylon khó phân hủy;
xây dựng chương trình, kế hoạch tổ chức thu gom chất thải nhựa trôi nổi trong
môi trường (thu gom, tái chế, xử lý chất thải nhựa trên lưu vực sông, vùng ven
biển, các bãi tắm, các khu du lịch, các âu thuyền, chợ cá ven biển).
Tăng cường kiểm tra, giám sát việc thực hiện các quy định về thu
gom và xử lý chất thải nhựa phát sinh từ hoạt động du lịch biển, vận tải biển,
nuôi trồng và khai thác thủy sản; giảm thiểu việc thải bỏ, làm thất lạc ngư cụ
khai thác thủy sản.
Tổ chức kiểm tra, giám sát các hoạt động thu thuế bảo vệ môi
trường đối với hoạt động sản xuất và tiêu thụ túi nylon khó phân hủy trên địa
bàn thuộc trách nhiệm quản lý của các địa phương; đảm bảo thu đúng, thu đủ thuế
bảo vệ môi trường.
Nghiên cứu, ứng dụng công nghệ tiên tiến, hiện đại trong thu gom,
tái chế và xử lý chất thải nhựa; công nghệ tái chế chất thải nhựa thành nhiên
liệu, vật liệu xây dựng, giao thông và sản phẩm nhựa khác; tăng cường đầu tư và
phát triển công nghệ sản xuất các sản phẩm thân thiện với môi trường thay thế
sản phẩm nhựa; nghiên cứu, thiết kế, sản xuất bao bì, sản phẩm nhựa tối ưu nhằm
giảm tối đa định mức nguyên liệu nhựa/sản phẩm; đẩy mạnh nghiên cứu, sản xuất
các thiết bị thu gom, vận chuyển chất thải nhựa trên sông, suối, kênh, rạch,
vùng biển.
Nâng cao năng lực các phòng thí nghiệm trọng điểm đáp ứng yêu cầu
nghiên cứu, thử nghiệm, đánh giá và chứng nhận chất lượng các sản phẩm bao bì
thay thế sản phẩm nhựa và sản phẩm túi ni lông phân hủy sinh học, thân thiện
với môi trường đáp ứng quy định của Việt Nam.
Ứng dụng công nghệ thông tin trong giám sát, quản lý hoạt động sản
xuất, thu gom, vận chuyển, tái chế và xử lý chất thải nhựa; thúc đẩy phát triển
thị trường tái chế, xử lý chất thải; xây dựng, cập nhật và tích hợp cơ sở dữ
liệu về quản lý chất nhựa vào hệ thống cơ sở dữ liệu môi trường quốc gia.
Tăng cường triển khai hoạt động kiểm tra, thanh tra xử lý các tổ
chức, cá nhân có hành vi vi phạm pháp luật về bảo vệ môi trường trong lĩnh vực
sản xuất, phân phối sản phẩm nhựa và thu gom, vận chuyển và xử lý chất thải
trong đó có chất thải nhựa./.