Việc giảm thời gian
đóng BHXH để được hưởng lương hưu được các chuyên gia lao động nhận định không
chỉ thu hút được người tham gia mà còn tạo điều kiện cho người lao động có
lương hưu.
Tại hội thảo về cải cách chính sách BHXH
mới đây, ông Phạm Trường Giang, Vụ trưởng Vụ BHXH - Bộ Lao động - Thương binh
và Xã hội (LĐ-TB-XH), cho rằng việc quy định thời gian tham gia BHXH tối thiểu
để được hưởng lương hưu 20 năm như hiện nay là quá dài, chưa hấp dẫn người lao
động (NLĐ). Do đó, Bộ LĐ-TB-XH sẽ đề xuất điều chỉnh thời gian tối thiểu để
được hưởng lương hưu xuống 15 năm, 10 năm.
Linh hoạt chính sách BHXH
Theo ông Phạm Trường Giang, hiện tại Bộ
LĐ-TB-XH mới đang tính toán các tác động chi tiết liên quan đến định hướng này,
chưa có con số cụ thể. "Tuy nhiên, trên tinh thần là phải giảm thời gian
đóng BHXH để được hưởng lương hưu, nhằm tạo ra chính sách linh hoạt, tạo điều
kiện thuận lợi cho người tham gia BHXH" - ông Giang nói.
Chỉ đạo tại hội thảo này, Phó Thủ tướng
Vương Đình Huệ cho rằng quy định 20 năm đóng BHXH trở lên mới được hưởng lương
hưu là cứng nhắc. Do đó cần có cơ chế, chính sách, thủ tục hành chính để đơn
giản hóa và giảm thời gian đóng BHXH để thu hút người tham gia.
Phó Thủ tướng dẫn chứng số liệu của ngành
lao động cho thấy mỗi năm có thêm 700.000 người đóng BHXH nhưng có tới 600.000
người cũng rời khỏi hệ thống để nhận BHXH một lần. Như vậy, sự gia tăng nguồn
quỹ hưu trí hằng năm gần như không đáng kể. "Do đó, phải tính toán hấp dẫn
hơn để NLĐ không hưởng BHXH một lần" - Phó Thủ tướng gợi ý.
Bà Đinh Thu Hiền, Phó Ban Thực hiện chính
sách BHXH Việt Nam, cho rằng điều chỉnh thời gian tối thiểu để được hưởng lương
hưu xuống 15 năm, 10 năm là có cơ sở. Thực tế, qua nghiên cứu và thăm dò ý kiến
của các viện, tổ chức, có nhiều ý kiến cho rằng thời gian đóng BHXH để hưởng
lương hưu tối thiểu 20 năm là quá dài. "Ai cũng biết nếu đóng BHXH trong
thời gian ngắn sẽ hưởng mức lương thấp hơn nhưng nếu thời gian là 10 năm thì họ
sẽ hào hứng hơn. Ngoài ra, nếu rút ngắn thời gian tham gia BHXH để được hưởng
lương hưu, những người khi 40-50 tuổi mới đóng BHXH thì vẫn đủ điều kiện hưởng
lương hưu" - bà Hiền nói.
Ông Lê Đình Quảng,
Phó Ban Quan hệ Lao động Tổng LĐLĐ Việt Nam, cho rằng về bản chất của BHXH, mục
tiêu phải là bảo đảm an sinh xã hội lâu dài cho NLĐ, do đó vấn đề hưu trí luôn
là vấn đề được quan tâm nhất. Nếu có chính sách rút ngắn thời gian tham gia
BHXH còn 15 năm hoặc 10 năm thay vì 20 năm như hiện nay sẽ tốt và có lợi hơn
cho người tham gia BHXH.
Sẽ giảm tỉ lệ hưởng
Bà Nguyễn Nguyệt
Nga, chuyên gia cao cấp về BHXH của Ngân hàng Thế giới, nhận định nếu điều
chỉnh giảm thời gian đóng BHXH để được hưởng lương hưu sớm hơn so với quy định
hiện hành sẽ phải thiết kế công thức tính lương hưu tương ứng theo hướng giảm
tỉ lệ hưởng.
"Ví dụ, hiện
nay lao động nữ đóng BHXH đủ 15 năm được hưởng lương hưu với tỉ lệ 45% thì nếu
đóng 10 năm BHXH, tỉ lệ hưởng lương hưu sẽ phải ít hơn. Còn nếu giảm số năm
đóng BHXH xuống mà tỉ lệ hưởng vẫn giữ ở mức 45% như hiện nay thì công thức
tính lương hưu đó quá "hào phóng", không bảo đảm nguyên tắc đóng -
hưởng" - bà Nga phân tích.
Ông Lê Đình Quảng
cũng cho rằng việc giảm thời gian đóng BHXH sẽ giúp nhiều lao động được hưởng
lương hưu hơn so với hiện nay. "Còn việc băn khoăn về tỉ lệ hưởng lương
hưu sẽ thấp khi thời gian đóng ngắn hơn, đây là thực tế theo nguyên tắc đóng -
hưởng. Muốn thay đổi thì cần phải sửa đồng bộ các chính sách" - ông Quảng
nói. Cụ thể hơn, ông Quảng phân tích muốn có lương hưu cao, ngoài việc triển
khai nhiều chính sách đồng bộ khác thì một yếu tố rất quan trọng là phải thay
đổi mức tiền đóng vào quỹ BHXH. Muốn hưởng lương hưu cao thì chỉ có cách là
phải đóng BHXH hằng tháng cao.
Theo ông Quảng,
việc giảm thời gian đóng BHXH để được hưởng lương hưu không nhằm mục đích ngăn
chặn người tham gia BHXH xin hưởng chế độ BHXH một lần. Chính sách này chỉ nhằm
khắc phục những bất cập hiện nay của chính sách BHXH để tạo điều kiện tốt hơn
cho người tham gia, có nhiều sự chọn lựa hơn.
Ông Đặng Thanh
Long, Viện trưởng Viện Chính sách công - Trường ĐH Kinh tế Quốc dân, cũng chỉ
ra bất cập dẫn đến nguy cơ mất cân đối giữa tỉ lệ đóng và hưởng khi cho rằng
không nước nào áp dụng mức đóng BHXH khoảng 22% nhưng lại hưởng đến 75% như
Việt Nam.
Khoảng 11,2 triệu người đang hưởng BHXH hằng
tháng
Ông Phạm Trường Giang nhấn mạnh chính sách
cào bằng trong điều chỉnh tăng lương hưu đang là một trong những bất cập của
BHXH. Hiện nay, Việt Nam đang có khoảng 11,2 triệu người hưởng BHXH hằng tháng,
đến năm 2030 dự kiến có thêm 5,4 triệu người, đến năm 2050 sẽ có thêm 10 triệu người
nữa.
Trung bình thời gian hưởng BHXH của NLĐ
đang là 24,7 năm, trong đó nam hưởng 22,5 năm và nữ hưởng 26,9 năm. Trong khi
đó, thời gian đóng BHXH bình quân là 28 năm với tỉ lệ 21%, trong khi thời gian
hưởng bình quân là 24,7% năm với mức hưởng trung bình 70,2%. Số năm đóng BHXH
bình quân là 28 năm nhưng chỉ đủ để chi trả lương hưu trong 8 năm, tuy nhiên
thực tế, NLĐ đang hưởng chế độ BHXH tới 24,7 năm.
(Theo Người lao
động)